سیستم های صوتی امروزی از اجزای مختلفی تشکیل شده اند که هر کدام وظیفه ای خاص را بر عهده دارد. برای مثال، بلندگوها صدا را به گوش شنونده می رسانند، آمپلی فایر قدرت لازم برای بلندگوها را فراهم می کند و منبع صدا (مانند CD Player یا گوشی)، سیگنال صوتی را در اختیار سیستم می گذارد.
اما برای اینکه تمام این اجزا به درستی با یکدیگر کار کنند و صدایی باکیفیت تولید شود، به یک جزء کلیدی به نام کراس اوور نیاز است. کراس اوور وظیفه ی تقسیم بندی فرکانس های صوتی را به چند باند فرکانسی مجزا بر عهده دارد و هر باند فرکانسی را به یک بلندگوی مناسب ارسال می کند.
در این مقاله، ضمن بررسی مفاهیم پایه کراس اوور، انواع مختلف کراس اوور را هم شرح می دهیم. پس تا پایان با موج افزار همراه باشید.
کراس اوور چیست؟
کراس اوور (Crossover) یک قطعه الکترونیکی یا مدار الکتریکی در سیستم صوتی است که وظیفه آن تقسیم بندی فرکانس های صوتی به چندین باند فرکانسی مجزا و ارسال آنها به بلندگوهای مناسب برای بازتولید هر باند، می باشد. به بیان ساده تر، کراس اوور مانند یک فرمانده ترافیک عمل می کند و به هر بلندگو می گوید که چه فرکانس هایی را باید پخش کند.
مفاهیم پایه کراس اوور
پیش از بررسی عملکرد و انواع کراس اوور، نیاز است با اصطلاحاتی که در این زمینه به کار می روند، آشنا شویم.
فرکانس: فرکانس معیاری برای اندازه گیری تعداد نوسانات یک موج در ثانیه است. واحد اندازه‌گیری فرکانس هرتز (Hz) است.
باند فرکانسی: محدوده ای از فرکانس ها که یک بلندگو می تواند به طور موثر بازتولید کند، باند فرکانسی نام دارد.
پاسخ فرکانسی: نموداری است که نشان می دهد یک بلندگو در چه فرکانس هایی چه میزان قدرتی را از خود ساطع می کند.
نقطه کراس اوور: فرکانسی است که در آن کراس اوور سیگنال صوتی را به دو یا چند باند فرکانسی مجزا تقسیم می کند.
شیب کراس اوور: این پارامتر میزان سرعت افت فرکانس در خارج از باند فرکانسی هر بلندگو را نشان می دهد.
عملکرد کراس اوور
همانطور که می دانیم، هر بلندگو برای بازتولید محدوده فرکانسی خاصی طراحی شده است. به عنوان مثال، ساب ووفرها برای تولید فرکانس های پایین مناسب هستند، در حالی که تیوترها برای تولید فرکانس های بالا به کار می روند. حال اگر تمام فرکانس های صوتی به طور یکسان به همه بلندگوها ارسال شوند، ممکن است به آنها آسیب برسد و کیفیت صدا به شدت افت کند.
در اینجا کراس اوور وارد عمل می شود. این قطعه با استفاده از فیلترهای الکترونیکی، فرکانس های صوتی را به چندین باند فرکانسی مجزا تقسیم کرده و هر باند را به بلندگوی مناسب ارسال می کند. به عنوان مثال، کراس اوور فرکانس های پایین را به ساب ووفر، فرکانس های میانی را به بلندگوهای میان رده و فرکانس های بالا را به تیوتر ارسال می کند.
انواع کراس اوور
کراس اوورها را می توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته بندی کرد، که متداول ترین معیارها، تعداد باندهای فرکانس، نوع فیلتر و نوع توپولوژی می باشند.
تعداد باندهای فرکانسی: کراس اوورها می توانند دو، سه، چهار یا تعداد بیشتری باند فرکانسی داشته باشند.
نوع فیلتر: کراس اوورها فیلترهای مختلفی مانند فیلترهای مرتبه اول، مرتبه دوم و مرتبه سوم را برای تقسیم بندی فرکانس ها به کار می برند.
نوع توپولوژی: کراس اوورها می توانند از توپولوژی های مختلفی مانند Passive و Active استفاده نمایند.
کراس اوور اکتیو
کراس اوور اکتیو، یکی از انواع رایج کراس اوور است که طیف وسیعی از تنظیمات را ارائه داده و با استفاده از آنها می توانید صدای سیستم خود را با دقت بیشتری تنظیم کنید. هم چنین این نوع کراس اوور، معمولاً دارای کنترل پنل های جلویی هستند که به شما امکان می دهد به راحتی فرکانس های کراس اوور و شیب فیلترها را تنظیم کنید.
به طور کلی، کراس اوورهای اکتیو به دلیل پردازش سیگنال صوتی قبل از ارسال به بلندگو، صدایی با کیفیت تر را ارائه می دهند.
کراس اوور پسیو
کراس اوورهای پسیو نیز اجزای ساده تری داشته و به برق اضافی هم نیاز ندارند. همچنین کراس اوورهای پسیو، به دلیل عدم وجود قطعات الکترونیکی فعال، کمتر مستعد خرابی هستند. گفتنی است، کراس اوورهای پسیو معمولاً ارزان تر از کراس اوورهای اکتیو می باشند.
نکاتی برای جلوگیری از خرابی کراس اوور
جهت جلوگیری از خرابی کراس اوور، لازم است اقداماتی را انجام دهید.
- از کراس اوور با توان مناسب برای سیستم صوتی خود استفاده کنید.
- کراس اوور را در مکانی خنک و خشک نصب کنید.
- از بلندگوهایی با امپدانس مناسب برای کراس اوور استفاده نمایید.
- از وارد کردن ضربه یا شوک به کراس اوور خودداری کنید.
- به طور منظم کراس اوور را از نظر وجود گرد و غبار و آلودگی بررسی کنید.
- اگر در تنظیم کراس اوور مشکل دارید، از یک شخص ماهر کمک بگیرید.
پاسخ به چند سوال متداول
- آیا برای سیستم صوتی خود به کراس اوور نیاز دارم؟
اگر از یک سیستم صوتی ساده با دو بلندگو استفاده می کنید، ممکن است نیازی به کراس اوور نداشته باشید. با این حال، یک سیستم صوتی پیچیده تر با سه بلندگو یا بیشتر، برای دستیابی به بهترین کیفیت صدا، به کراس اوور نیاز دارد.
- چه نوع کراس اووری را خریداری کنم؟
نوع کراس اووری که باید انتخاب کنید به سیستم صوتی و نیازهای شما بستگی دارد. اگر به دنبال یک راه حل ساده و مقرون به صرفه هستید، یک کراس اوور پسیو ممکن است برای شما مناسب باشد. با این حال، اگر به دنبال انعطاف پذیری بیشتر و کیفیت صدای بهتر می باشید، کراس اوور اکتیو گزینه ایده آلی است.
- چگونه کراس اوور را تنظیم کنم؟
تنظیم کراس اوور یک فرآیند پیچیده است و در صورت نداشتن تجربه کافی، توصیه می شود این کار را به یک فرد ماهر بسپارید. با این حال، منابع آنلاین و راهنماهای کاربری زیادی در دسترس هستند که می توانند به شما در تنظیم کراس اوور کمک کنند.
جمع بندی
کراس اوور یک جزء ضروری در هر سیستم صوتی با کیفیت است. کراس اوور با تقسیم بندی فرکانس های صوتی و ارسال آنها به بلندگوهای مناسب، به شما کمک می کند تا تجربه شنیداری منحصر به فردی داشته باشید.
کراس اوور در انواع مختلفی به بازار عرضه شده و انتخاب یک گزینه از میان آنها، به نیاز و سیستم صوتی شما بستگی دارد.